W życiu przedsiębiorcy może przyjść taki moment, w którym będzie musiał wycenić wartość firmy, czyli wartość rynkową swojego przedsiębiorstwa, np. w celu jej sprzedaży lub fuzji. Warto zaznaczyć, że tego rodzaju obliczenia nie powinny odbywać się wyłącznie w oparciu o szacowane ceny posiadanych przez biznes sprzętów czy towarów – równie ważny jest ogólny potencjał przedsiębiorstwa.

Przeciętny właściciel firmy rzadko zastanawia się nad tym, jaka jest ogólna rynkowa wartość firmy przez niego tworzonej. Czasami jednak pojawia się konieczność dokonania tego rodzaju oceny, ponieważ tylko w ten sposób jesteśmy w stanie negocjować jak najlepsze warunki transakcji takich jak sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego udziałów, pozyskanie inwestora, fuzja lub podział spółki. Każde z tych przedsięwzięć generuje emocje, jednak należy się w nich opierać wyłącznie na twardych, sprawdzonych danych.

Wartość firmy można oszacować na wiele różnych sposobów. Najczęściej wykorzystuje się podejście dochodowe, majątkowe lub porównawcze. Każde z nich opiera się na innego rodzaju danych, wobec czego najlepsze efekty daje jednoczesne zastosowanie dwóch z nich – w ten sposób jesteśmy w stanie otrzymać najbardziej wiarygodne wyniki.

Metody majątkowe

Wartość firmy szacowana jest na podstawie posiadanych przez nią zasobach majątkowych, a także ewentualnych zobowiązań. Innymi słowy: wycena polega na obliczeniu wartości rynkowej aktywów netto pomniejszonej o wspomniane zobowiązania oraz kredyty. Niestety, takie podejście nie jest pozbawione wad: jego główną podstawą są sprawozdania finansowe, co oznacza, że zakłada ono ich stuprocentową wiarygodność. Na dodatek w obliczeniach nie uwzględnia się takich części majątku firmy jak znaki towarowe, kontakty i baza stałych klientów, umiejętności i doświadczenie pracowników czy know-how. Z tego powodu metody majątkowe zalecane są w przypadku przedsiębiorstw, których majątek opiera się przede wszystkim na środkach trwałych.

Istnieje kilka metod majątkowych, m.in.:

– metoda skorygowanych aktywów netto – bierze pod uwagę wartości księgowe majątku oraz zobowiązania i kredyty firmy,

– metoda likwidacyjna – stosowana jest w przypadku podjęcia decyzji o likwidacji przedsiębiorstwa i pozwala ocenić, za jaką kwotę można odsprzedać posiadany przez nią majątek,

– metoda odtworzeniowa – jej celem jest sprawdzenie, jaka suma byłaby potrzebna do zbudowania takiej samej firmy od podstaw.

Zaletą metod majątkowych jest ich obiektywność i stosunkowa łatwość, pozwalająca na samodzielne ich przeprowadzenie. Do wad należy fakt, iż w taki sposób zwykle zaniża się rzeczywistą wartość firmy, ponieważ nie uwzględnia się istotnych czynników, które nie są ewidencjonowane.

Metoda dochodowa

Podstawą tego podejścia są prognozy przyszłych przepływów pieniężnych generowanych przez firmę. Metoda ta uważana jest za najbardziej obiektywną, praktyczną oraz najlepiej odzwierciedlającą rzeczywistość. Wartość wspomnianych przepływów pieniężnych stanowi kwotę, którą właściciele mogą sobie wypłacić w danym roku (po dokonaniu potrzebnych inwestycji). Innymi słowy, metoda dochodowa odpowiada na pytanie: jaka dzisiaj jest wartość wolnych przepływów pieniężnych, które zostaną wygenerowane przez firmę w przyszłości?

Największą trudnością napotykaną podczas dokonywania wyceny jest prawidłowe obliczenie przyszłych dochodów firmy. Opieranie się na danych uzyskanych z analiz może być złudne, gdyż zwykle okazują się one nadmiernie optymistyczne. Znacznie lepiej jest wykorzystywać rzetelne dane uzyskane z dokładnej analizy źródeł dochodu przedsiębiorstwa, biorąc przy tym pod uwagę cechy konkretnego rynku oraz widocznych na nim trendów. Ważne, by stawiane założenia były wyważone i możliwe do realizacji.

Wśród zalet opisywanej metody wymienia się przede wszystkim jej rzetelność oraz całościowe podejście. Natomiast jej mankamentami są konieczność dokonania skomplikowanych przygotowań i duże nakłady pracy.

Metoda porównawcza

Jej celem jest wycena przedsiębiorstwa w oparciu o porównanie go z innymi działalnościami o podobnym profilu. Aby dokonać takiej oceny, należy więc wybrać stosowane mierniki porównawcze, czyli ekonomiczno-finansowe oraz inne organizacje, które zostaną wykorzystane podczas porównania. Ważne, by firmy te należały do tego samego sektora rynku. Wyceny zwykle pochodzą z jednego z dwóch źródeł: wyceny spółek giełdowych oraz transakcji sprzedaży spółki lub jej udziałów, w których zamieszczona jest cena nabycia udziałów firmy. Metoda porównawcza polega na prostym założeniu: jeśli ktoś jest w stanie zapłacić określoną sumę za podobną firmę, to oznacza, że nasza powinna mieć zbliżoną wartość. Niestety, podejście to nie jest idealne: trudność stanowi znalezienie przedsiębiorstw, które można w bezpośredni sposób porównać do swojej spółki, a co za tym idzie – w wycenie mogą pojawić się niedokładności. Problem ten widoczny jest zwłaszcza w Polsce, gdzie rynek transakcji kapitałowych dopiero się rozwija. Niewątpliwym plusem tej metody jest jednak jej szybkość oraz obiektywność w zakresie wyceny wartości rynkowej firmy. Nie należy bowiem zapominać, że przedsiębiorstwo jest warte tyle, ile ktoś byłby skłonny za nie zapłacić.